Ocena warunków pracy

Obowiązek przeszkolenia zleceniobiorcy z zakresu BHP oraz poddanie się badaniom lekarskim – zależy od rodzaju, warunków i procesów pracy. Oczywiście oceny tej powinien dokonać zleceniodawca.

Potwierdza to stanowisko Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy (GNP/426/4560-364/07/PE), w którym czytamy:

„Jeżeli rodzaj wykonywanej pracy, stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy lub przebiegiem procesów jest tak znaczny, że wskazane jest, aby nawet do doraźnego wykonywania tych prac lub przebywania w tych warunkach były dopuszczane wyłącznie osoby fizyczne mające odpowiedni stan zdrowia i przeszkolone w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, to pracodawca lub inny podmiot organizujący pracę może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę cywilnoprawną (będącą podstawą wykonywania pracy przez samozatrudniającego), poddania się badaniu lekarskiemu lub szkoleniu w zakresie BHP. Wówczas osoba ta ma na podstawie art. 211 kp obowiązek odbyć szkolenie i poddać się badaniom lekarskim”.

Najciekawsze wyroki

Takie stanowisko potwierdza również orzecznictwo.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1974r. (sygn. akt. II CR 493/74),

„jeśli pomimo braku wyraźnego nakazu przeprowadzania szkoleń z zakresu bhp oraz kierowania na badania lekarskie, rodzaj wykonywanej pracy i stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy wskazywał na celowość dopuszczania do pracy wyłącznie osób cieszących się odpowiednim stanem zdrowia i przeszkolonych w zakresie bhp, pracodawca może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę cywilnoprawną, poddania się badaniu lekarskiemu lub szkoleniu bhp” (wyrok SN z dnia 25 września 1974 r. II CR 493/74).

W wyroku z dnia 30 sierpnia 2017r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku (sygn.akt AUa 514/17) zajął podobne stanowisko:

„Przepisy bhp nie rozstrzygają w jaki sposób obowiązek ten powinien zostać zrealizowany. Niewątpliwie jednak, jeżeli rodzaj wykonywanej pracy oraz występujące przy niej zagrożenia są tak znaczne, że wskazane jest, aby nawet do doraźnego wykonywania tych prac lub przebywania w tych warunkach były dopuszczane wyłącznie osoby fizyczne mające odpowiedni stan zdrowia i przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, to pracodawca lub inny podmiot organizujący pracę może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę cywilnoprawną, poddania się badaniu lekarskiemu lub szkoleniu w zakresie bhp. To samo może dotyczyć zapewnienia takiej osobie odzieży roboczej, środków ochrony indywidualnej itp.”

Stanowisko PIP po kontroli zakładu pracy

Dla zainteresowanych jeszcze taka perełka ze strony PIP – https://www.pip.gov.pl/pl/pod-inspektorska-lupa/17269,-zleceniobiorcz-tec-trzeba-przeszkoliz-.html

Poniżej cytuję artykuł ze strony PIP:

„Zleceniobiorcę też trzeba przeszkolić.

PODKARPACKIE. Zleceniobiorcy, czego część pracodawców nie wie, również muszą posiadać zaświadczenia lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy oraz przejść wstępne szkolenie bhp.

W restauracji w R. przeprowadzono kontrolę przestrzegania przez pracodawcę przepisów prawa pracy, w tym bhp, oraz przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i wykonywania innej pracy zarobkowej przez obywateli polskich oraz cudzoziemców. Inspektor Okręgowego Inspektoratu Pracy w Rzeszowie sprawdził dokumenty potwierdzające wykonywanie pracy przez trzynastu zleceniobiorców oraz akta osobowe jednego pracownika.
Inspektor pracy ustalił, że pracodawca:

• powierzył pracę cudzoziemcowi, uprawnionemu do wykonywania pracy na terytorium Polski, bez podpisania z nim umowy o pracę,
• nie poinformował pracownika na piśmie o obowiązujących warunkach zatrudnienia,
• nie poddał szkoleniu wstępnemu pracownika przed dopuszczeniem do wykonywania pracy,
• nie zgłosił w terminie przyjętych osób do ubezpieczenia społecznego,
• dopuszczał do pracy nowozatrudnionych pracowników bez aktualnych zaświadczeń lekarskich o braku przeciwskazań do pracy na stanowiskach, na których podejmowali zatrudnienie,
• dopuszczał do pracy osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia bez orzeczeń lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań do pracy oraz bez przeszkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• nierzetelnie prowadził karty szkoleń w dziedzinie bhp zatrudnionych pracowników i zleceniobiorców,
• nie zapewnił wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie.

Inspektor pracy wydał decyzję nakazową oraz skierował do pracodawcy wystąpienie zawierające 13 wniosków. W związku ze skalą nieprawidłowości skierował też do sądu rejonowego wniosek o ukaranie pracodawcy.”

Co na to kodeks pracy

Zgodnie z art. 304 §1 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy – o jakich mowa w art. 207 § k.p. – także osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, jak również osobom prowadzącym działalność gospodarczą na własny rachunek w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

Przepisy Kodeksu pracy nie rozstrzygają, w jaki sposób obowiązek ten powinien zostać zrealizowany, z przepisów nie wynika wprost obowiązek kierowania zleceniobiorców na badania profilaktyczne i szkolenia bhp.

Wracamy więc do konieczności dokonania oceny rodzaju i warunków pracy zgodnie z cytowanym wyżej stanowiskiem PIP i orzecznictwem.

Jak przeprowadzić ocenę rodzaju i warunków pracy?

Pierwszy krok – dokonać analizy – skorzystać z pomocy służby bhp.

Drugi krok – doprecyzować zapisy w umowie zlecenie lub potwierdzić uzgodnienia ustne między stronami.

Zapisy dotyczące wykonania szkoleń i badań dla zleceniobiorców mogą zostać zawarte w samej umowie zleceniu. Oczywiście strony umowy zlecenie mogą wprowadzić w niej zapis mówiący, że „zleceniobiorca przed rozpoczęciem prac zobowiązany jest do przedstawienia aktualnego zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego zdolność do wykonywanej pracy”. Można również określić kto pokrywa koszty badań oraz wprowadzić kary dla zleceniobiorcy, jeśli nie zrealizuje tych postanowień umowy.

Trzeci krok – zaświadczenie lekarskie, potwierdzenie odbycia szkolenia

W mojej ocenie wystarczy, że szkolenie odbędzie się na zasadach przewidzianych dla szkoleń wstępnych, bowiem celem tego szkolenia będzie zapoznanie zleceniobiorcy z ogólnymi zasadami bhp.

Dokumentem potwierdzającym odbycie takiego szkolenia może być zarówno oświadczenie danej osoby, jak i zaświadczenie wydane przez organizatora szkolenia, że dana osoba je odbyła.

W kwestii potwierdzenia wykonania badań lekarskich wyjaśniam, że nie ma obowiązkowego druku/formularza czy zaświadczenia. Dlatego dopuszczalne jest przedstawienie przez zleceniobiorcę aktualnego zaświadczenia na dowolnym druku o ile potwierdza ono zdolność do wykonywania czynności określonych w zleceniu.

Wpis na blogu nie stanowi porady prawnej. Artykuł odnosi się do ogólnej sytuacji prawnej, dlatego nie może stanowić rozwiązania dla indywidualnego problemu. 

Zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia, to nie tylko badania i szkolenia ale również potwierdzanie godzin wykonania zlecenia czy wypłata wynagrodzenia. Z tego materiału dowiesz się, jak prawidłowo prowadzić dokumentację oraz pobierzesz WZÓR umowy zlecenia.

Wątpliwości może budzić również temat uznania umowy zlecenia za umowę o pracę. Jeśli szukasz informacji, co zrobić by umowa zlecenia nie stała się umową o pracą – zapoznaj się z tym materiałem (kliknij w link)